Bespreking van het rapport ‘De lessen van de crisis van 2008: zijn ze geleerd en in de praktijk gebracht?’ gepubliceerd door het Sustainable Finance Lab (SFL) (63 blz.) en in samenhang daarmee het rapport ’Werk in Uitvoering’ eveneens van het SFL (23 blz.), beide gedateerd juni 2018

Een zestal (van de in totaal 18) leden van het SFL hebben zich tien jaar na dato gebogen over de in de aanhef van dit artikel genoemde vraagstelling over de crisis van
2008. In het 63 bladzijden omvattende rapport hebben de auteurs nagedacht over een nieuwe rolverdeling tussen publiek en privaat. Daarbij ging het hen om het bereiken van een duurzaam financieel stelsel. Het algemene doel van het Sustainable Finance Lab is het creëren van een stabiele en robuuste financiële sector die bijdraagt aan een economie die de mens dient zonder daarbij zijn leefmilieu uit te putten (Werk in Uitvoering, 2018, blz. 4). Het is een brug tussen de academische wereld en de praktijk. Voorwaar een uitstekend initiatief na alle moeizaam verlopen discussies over de crisis in de genoemde lange periode.

Samenvattend oordeel
Het rapport De lessen van de crisis van 2008 en daarmee samenhangend het rapport Werk in Uitvoering die de SFl in juni 2018 heeft uitgebracht verdienen zeker waardering omdat het nu eens vanuit vooral macro-economische overwegingen nadrukkelijk aandacht vraagt voor de vermogensstructuur van banken als een bottleneck voor het overwinnen van te heftige uitslagen van de financiële crisis. Dat macro-overwegingen domineren wordt ook bevestigd op blz. 59 e.v. in de eenzijdige literatuurlijst (omdat daar nauwelijks aandacht blijkt voor bedrijfseconomische publicaties). Het bevat echter geen wezenlijk nieuws voor vakbeoefenaren in de bedrijfseconomie – met name ondernemingsfinanciering. Niettemin is hernieuwde aandacht voor reeds bekende opvattingen een positieve bijdrage aan het streven naar het zetten van nieuwe stappen. Die moeten nu eindelijk dan ook worden gezet. Uit onderzoek van Homar and Van Wijnbergen (2013) blijkt dat een snelle ophoging van de banksolvabiliteit tot gevolg heeft dat de lengte van recessies na een financiële crisis bijna 50% korter is.

In de VS dwong de overheid met succes, zoals eerder gemeld, een hogere solvabiliteit van banken af met snelle adequate wetgeving. Dat was ook in Europa mogelijk geweest maar is
niet gebeurd. Het is te wensen dat ook Europa snel zal overschakelen op de eis van een hogere leverage-ratio en daarbij een opslag inbouwt voor potentiële maatschappelijke ontwrichting zoals hierboven bepleit. Dat in de toekomst Brussel bij dit streven een coördinerende rol zal en moet spelen, is onvermijdelijk maar mag niet nog langer op zich wachten. Voor de wetenschap en de praktijk tenslotte bestaat dringend behoefte aan meer integratie van macro-economische modellen en financieringsbeslissingen. Het is mijn mening dat ook aan de economische faculteiten van Nederlandse universiteiten hieraan meer had moeten worden gewerkt.

In de bijlage van dit artikel wordt aandacht besteed aan de min of meer voor de hand liggende vraag waarom banken tot nu toe weinig of geen gebruik hebben gemaakt van de mogelijkheid om het eigen vermogen te vergroten als zovelen dit hebben bepleit. Aanbeveling 1 van het SFL om meer eigen vermogen aan te houden is anno 2018 zeker nog geen gelopen race. Het rapport Werk in uitvoering zegt het heel goed: “We zijn er nog niet”. De hierna volgende tekst is reeds gepubliceerd in 2014 in het Vriendenboek voor dr. Moerland ter gelegenheid van diens afscheid bij Rabobank. Dit boek is op slechts beperkte schaal verspreid. Vandaar dat het nuttig kan zijn de daar in hoofdstuk 5 gegeven analyse opnieuw af te drukken.

Dr. P.J.W. (Piet) Duffhues is Emeritus hoogleraar Ondernemingsfnanciering Tilburg University.

101018-Piet Duffhues commentaar op SFL raport Werk in Uitvoering
SFL-Werk-in-Uitvoering
https://sustainablefinancelab.nl/kabinetsreactie-sfl-rapport-werk-in-uitvoering/