Tien jaar Kredietunie beweging
Op 7 september 2010 kwamen Paul van Ooijen, Fred Schreuder, John van Beek en Roland Lampe, ten huize van John bij elkaar om te spreken over het financieringsprobleem dat voor MBK ondernemers ontstond tijdens en na de voorafgaande financiële crises. Paul, bankier en filosoof, had eerder de London Amsterdam Merchant Bank opgericht, Fred was bankier geweest bij de Nederlandse Crediet Bank (NCB) en was een fervent voorstander van het coaching principe in ons nieuwe model, John had als oud Arthur Andersen & Co manager, veel ideeën over en contacten in de financiële wereld, Roland was als oud Bank of America en Rabobank Nederland bankier de initiatiefnemer van het plan om iets aan de nood van MKB ondernemers te doen. We bespraken een aantal opties, zoals het oprichten van een nieuwe Coöperatieve Middenstandsbank of een Coöperatieve Spaar en Leen Kas voor het MKB, maar besloten uiteindelijk te gaan voor het kredietunie concept, waarin de Common Bond (Roland) en coaching (Fred) leidend zouden zijn.

We besloten een haalbaarheidsstudie op te stellen en bij banken, De Nederlandsche Bank nv, de Autoriteit Financiële Markten, brancheverenigingen, Ministeries, wetenschappers en de politiek na te gaan of er draagvlak voor zo’n kredietunie initiatief zou kunnen bestaan.  Bart Muller (o.a. diverse leidinggevende functies bij Rabobank Nederland) hielp ons bij de inhoudelijke discussies over coöperatief bankieren.

We wisten al spoedig Professor Piet J.W. Duffhues enthousiast te maken voor kredietunies. Hij deed onderzoek naar de ontwikkelingen van kredietunies in de VS. Op 17 mei 2011 verscheen het advies van de expertgroep bedrijfsfinanciering: “Naar een gezonde basis: bedrijfsfinanciering na de crisis”, onder leiding van Drs T. de Swaan. Piet Duffhues was lid van deze commissie en slaagde erin om dit nieuwe financieringsinstrument een plaats te geven in deze studie. De conclusie dat het kleinbedrijf en startende bedrijven lastig aan financiering konden komen werd hierin onderbouwd. Ook speelde mee dat banken uit oogpunt van kostenbesparing het beoordelen van kredietaanvragen zodanig hadden vereenvoudigd, dat ‘relatiegebaseerd bankieren’ het veld ruimde voor ‘transactiegebaseerde’ en op harde informatie gestoelde kredietbeoordeling.

Voor de aanvraag van een opstartsubsidie, maakten we aanvankelijk gebruik van de rechtspersoon De Stichting De Zilveren Eeuw (ooit opgericht door Albert Heijn). Op 31 augustus 2012 richtten we de Coöperatieve Kredietvereniging Kredietunie Nederland U.A (KN) op. Johan Wijnholds en Martin Blauwhoff (Raad van Toezicht) wezen ons op de Governance en Compliance aspecten van KN, waartoe wij te rade gingen bij de World Council of Credit Unions. Dr H.O.C.R. Ruding wist voor ons een “Gemengde Commissie” in het leven te roepen van de Ministeries van Financiën en Economische Zaken, de Nederlandsche Bank nv en de AFM teneinde de mogelijkheden binnen de Wet Financieel Toezicht (WfT) te kunnen bepalen. Jan Kamminga promootte ons concept bij het Ministerie van Economische Zaken, bij MKB Nederland en de verschillende brancheverenigingen. Per 31 augustus 2013 werd KN opgevolgd door de Vereniging van Kredietunies in Nederland.

Ook het Regeerakkoord “Bruggen Bouwen” d.d. 29 oktober 2012 (Kabinet Rutte II) maakte melding van kredietunies:  “nieuwe alternatieve financieringsvormen zoals kredietunies, crowdfunding en MKB obligaties zullen worden ondersteund via promotie, wegnemen van belemmeringen in de regelgeving en door de inzet van kennis en bestaande instrumenten”.

Het Ministerie van Economische Zaken stelde in 2013 een subsidie ter beschikking om het concept te realiseren door drie kredietunies op te richten en de wettelijke problemen op te lossen. De Nederlandsche Bank nv speelde in dit stadium een bijzonder constructieve rol. De bezwaren van de Wet Financieel Toezicht (WfT) waren enorm, met name het bewaren van spaargeld van anderen leek een onneembare horde. Gillis Hooft Graafland en Gidget Brugman van BarentsKrans hielpen ons om via de z.g. perpetuele vermogenstitels, toch kredietunies op te kunnen richten in overeenstemming met de WfT.

Op 27 maart 2013 besloten wij om te proberen een eigen wet voor kredietunies aangenomen te krijgen, met behulp van de Tweede Kamerleden Eddy van Hijum en Agnes Mulder. Later, toen Eddy naar de Provinciale Staten van Overijssel vertrok werd hij opgevolgd door Henk Nijboer. De Wet Toezicht Kredietunies (WtK) werd in 2015 door de Tweede en Eerste Kamer unaniem aangenomen en is met de persoonlijke invloed van Jeroen Dijsselbloem, Minister van Financiën en Europees Commissaris voor Financiële Stabiliteit, Financiële Diensten en Kapitaalmarktenunie, Lord Jonathan Hill, op 1 januari 2016 van kracht geworden. Hierdoor kunnen kredietunies nu onder meer en zonder toezicht, spaargeld van MKB ondernemers aantrekken tot € 10 miljoen per kredietunie. Bij hogere bedragen is wel toezicht vereist.

Zie verder https://www.dekredietunie.nl/over-ons/mijlpalen/

Toekomst kredietunies in Nederland
De Vereniging is een initiatief gestart om de toekomst van kredietunies in Nederland veilig te stellen. Het is ons inziens belangrijk dat de leden van VSK en VKN zich verenigen opdat een brede basis ontstaat voor onze kredietunie beweging, die de continuïteit veilig kan stellen. Wij spreken hierover met een aantal invloedrijke personen, die in staat zijn zo’n verbinding tot stand te brengen. Tegelijkertijd proberen wij De Nederlandsche Bank nv, de Ministeries van Financien en Economische Zaken en Klimaat, VNO-NCW, MKB Nederland en leden van de Tweede Kamer achter ons initiatief te krijgen.

De voor deze maand geplande Algemene Ledenvergadering is in overleg met de leden verplaatst naar het najaar; datum, tijd en plaats volgen nog.

Financieringstafels
Sinds de aankondiging van het Ministerie van EZK op 21 februari j.l. (https://www.dekredietunie.nl/ministerie-economische-zaken-en-klimaat-11-miljoen-euro-voor-financieringstafels-mkb-en-startups/) zijn momenteel veel Financieringstafels actief in Midpoint Brabant, AgriFood Capital (Den Bosch), Brainport Eindhoven, Noord-Holland Noord, Zuid-Holland, Friesland, Drenthe, Overijssel en West-Brabant/Zeeland. West-Brabant en Zeeland werken inmiddels samen. Twee weken geleden is Horizon, de regionale ontwikkelingsmaatschappij van Flevoland van start gegaan (https://www.horizonflevoland.nl/): “Wij zetten ons in om ondernemers te laten groeien en tegelijkertijd maatschappelijke opgaven te realiseren. Daarbij laten wij ons leiden door voorspoed voor de inwoners van Flevoland”. De corona-crisis heeft ervoor gezorgd dat de Tafels, voornamelijk in digitale vorm, nog steeds door kunnen gaan. Kredietunie Regio Tilburg is betrokken bij Financieringstafel Midpoint Brabant en geeft aan dat deze vorm van presentatie van kredietvragen uitermate goede resultaten boekt.

Kredietverlening kredietunies

De Vereniging heeft nu 44 kredietunies opgericht, waarvan 20 daadwerkelijk krediet verlenen.Het ontbreekt ons aan menskracht om aan alle aanmeldingen en vragen om te helpen kredietunies op richten te kunnen beantwoorden. Kredietunie Nederland beschikt over veel kennis, ervaring, documentatie, tools en systemen die van belang zijn bij het op een verantwoorde wijze op- en inrichten en begeleiden van kredietunies.
Op basis van interviews met individuele common bond kredietunies over de laatste zes jaar, kan het volgende overzicht worden samengesteld:

Charles Jansen, onze Bestuursadviseur kredieten, behandelt MKB kredietaanvragen uit gebieden waar nog geen Common Bond kredietunies werkzaam zijn. Ook ondersteunt hij de kredietcommissies van leden bij lastige of complexe kredietaanvragen. Hij houdt een register bij, waaruit blijkt dat Kredietunie Nederland sinds 2015 tot 2020 voor een bedrag van (cumulatief) € 64.338.500,-. heeft afgehandeld (geholpen en doorverwezen naar de leden, gestapeld met banken, ondergebracht bij Qredits en/of particuliere investeerders, c.q. niet te financieren). Voor het jaar 2017 was het totaal aantal aanvragen: €17.833.000,- voor 2018: €17.010.000-, voor 2019: €3.040.000,-. Na de eerste twee kwartalen van dit jaar kwam het totale cumulatieve getal uit  op € 64.468.500,-

Nieuws van Kredietunies

Kredietunie Eemsregio u.a.(https://www.kredietunie-eemsregio.nl/, voorzitter Fred Bagnay, opgericht 10 pril 2014). Kredietunie Eemsregio liet per persbericht weten: Hulp wanneer nodig vanuit Kredietunie Eemsregio. “Beste leden, De Covid19 crisis is nu al een tijdje bezig. De overheid heeft diverse regelingen aangeboden aan het bedrijfsleven. Banken hebben klanten met een lening aangeboden om de aflossingen op te schorten. De Kredietunie Eemsregio u.a. heeft haar kredietnemers vrijgesteld van rente en aflossing voor de maanden maart, april en mei. De regering is bezig met een verlenging van de regelingen. Ondanks de regelingen van de overheid en de banken zou het best zo kunnen zijn dat u tussen wal en schip valt. Mogelijk dat u wel van de regelingen gebruik kunt maken maar dat deze onvoldoende zijn, dat er bij u sprake is van krappe liquiditeiten nu of in de nabije toekomst. De Kredietunie Eemsregio u.a. is er ook voor u, wij kunnen kortlopende leningen verstrekken tegen een tarief dat gelijk is aan onze funding. Mocht u daar van gedachten over willen wisselen dan kunt u contact met ons opnemen. U kunt dat middels een reply bij ons melden. Wij zullen dan zo spoedig mogelijk contact met u opnemen. Ook wanneer u vanuit uw beroep klanten heeft met finaciering benodigdheden staan wij open voor gesprek. Met vriendelijke groet, Bestuur Kredietunie Eemsregio u.a”

Kredietunie Regio Tilburg u.a. (KRT <https://www.de-krt.nl/> , voorzitter Bart Taminiau, opgericht 4 maart 2015). De KredietUnie Regio Tilburg bestaat vijf jaar. ‘Van ondernemers Voor ondernemers en Door ondernemers.’ Het is een lustrum lang al het credo van de KRT. Per jaar werden circa 25 aanvragen beoordeeld. Vijf, waarvan twee in het afgelopen jaar, hebben geleid tot een succesvolle match in de vorm van een financiering. Elke 100.000 euro levert werkgelegenheid op voor ten minste één persoon. Uiteindelijk is dat het ultieme doel: ondernemers terzijde staan, samen bruggen slaan en werkgelegenheid in de Regio Hart van Brabant bevorderen. De KRT verwacht voor 2020 2 à 3 nieuwe financieringen te kunnen verstrekken en verwacht daarnaast een verdere groei van het ledenbestand. De KRT is in de basis werkzaam in de negen gemeenten die worden omvat door Hart van Brabant, Tilburg, Goirle, Loon op Zand (Kaatsheuvel), Waalwijk, Heusden, Dongen, Gilze en Rijen, Oisterwijk (Moergestel) en Hilvarenbeek.De Algemene Ledenvergadering is uitgesteld tot 1 oktober a.s.

Kredietunie Westerkwartier u.a. (voorzitter Ronald Seinen, opgericht 28 december 2016).
 ‘Johan en ik zijn met elkaar in contact gekomen via een relatie’, zegt Arthur van Zwol adviseur van Credion Marum. ‘De ondernemer had de mogelijkheid om café de Driesprong met inventaris over te nemen van de vorige eigenaar. Daar had Johan een financiering voor nodig. Maar horeca is een lastige branche om te financieren, zeker bij de grote banken. Het café heeft een typisch dorpskarakter en wordt door het verenigingsleven bijzonder gewaardeerd en gedragen. Daarnaast krijgt Johan vanaf nu ook actief coaching en begeleiding van gerenommeerde horecaondernemers uit de Kredietunie. Daar kan hij zijn voordeel mee doen. Juist om de financiering zo in te vullen hebben we Johan een totaalpakket aangeboden. Met Johan zijn ervaring, gastheerschap, kwaliteit en inspirerende betrokkenheid ben ik ervan overtuigd dat hij een mooie toekomst tegemoet gaat.’

Door het coronavirus ligt de focus nu in het omdenken en ondernemen. Het virus biedt ook weer kansen en nieuwe mogelijkheden en daarnaast zorgt het voor verbroedering. ‘Er zijn jongens in Kommerzijl die mij op vrijwillige basis willen helpen,’ zegt Johan. ‘De komende weken benutten we om het café op te knappen en het terras klaar te maken. Samen de schouders eronder en niet afwachten! ’
zie https://www.dekredietunie.nl/kredietunie-westerkwartier-u-a-financiert-de-driesprong-in-kommerzijl/
De Algemene ledenvergadering is uitgesteld tot 18 september a.s.

Binnenschippers Kredietunie Nederland u.a. (voorzitter Elbert Vissers, opgericht 20 april 2015).
De Coöperatieve Binnenvaart Kredietunie Nederland u.a. Jasper Dragstra werd met behulp van BKN de trotse eigenaar van het m.s. Alida.Hoewel hij zelf niet uit een schippersfamilie komt, heeft hij zich het vak snel eigen gemaakt, mede dankzij goede begeleiding van werkgevers en hun vertrouwen in zijn capaciteiten en niet te vergeten zijn motivatie. Maar de wens om een eigen bedrijf te starten bleef bij hem kriebelen en vorig jaar vond hij het schip waarmee hij de start zou willen maken. Door de accountant werd hij voor de financiering doorverwezen naar de Binnenvaart Kredietunie en een kleine 3 weken na het indienen van de aanvraag kreeg hij al groen licht. In verband met de opzegtermijn bij de werkgever en vakanties werd overeengekomen met de verkoper om de feitelijke levering van het schip later te laten plaatsvinden, na technische goedkeuring. Voor die keuringen ging de Alida naar Scheepswerf Bocxe in Delft en afgezien van wat kleine puntjes die verholpen moesten worden, werd het schip goedgekeurd en kon de overdracht bij notaris Koppelaar in Sliedrecht doorgaan. Jasper en zijn partner Maeike Bijlsma, de verkopers Goffe en Vivian Hut en, namens de Binnenvaart Kredietunie, Krijn de Blaeij waren daarbij aanwezig. (laatstgenoemde was er trouwens ook bij toen Goffe en Vivian het schip in 2003 kochten). Na afloop werd het schip op de werf in Delft nog bezocht; dat zag er pico bello uit. Daar aan boord ook nog kennis gemaakt met Floris Koppelaars, die Jasper in 2011/2012 als stagiair aan boord had gehad. Later keerde Jasper daar terug als stuurman/schipper. Binnenvaart is een klein wereldje wordt weleens gezegd en dat werd tijdens dit gesprek weer bevestigd: Floris vertelde dat hij ooit nog eens een schip heeft gekocht van Elbert Vissers en laat dat nu toch de voorzitter van de Binnenvaart Kredietunie zijn!!

Kredietunie SheCredit (Voorzitter Elisabeth Werter, opgericht 21 november 2019). Interview Reformatorisch Dagblad, d.d. 27 mei 2020, Elisabeth met met Gertina Bij de Vaate-Heger: Eén van de redenen dat vrouwen nog weinig ondernemen, is dat het voor hen veel moeilijker is om financiering te krijgen voor een bedrijf dan voor mannen. Tien jaar later is dat nog steeds een struikelblok. SheCredit wil vrouwelijke mkb-ondernemers in Nederland helpen hun dromen te verwezenlijken.” „We zien een gat in de markt met name voor kleine kredieten van tussen de 25 en 250 duizend euro. Voor grotere bedragen werken we samen met andere kredietfondsen. De vijf zogeheten systeembanken werken centraal en zijn niet zo geïnteresseerd in kleine bedragen. De tijd voor een aanvraag steken ze liever in een grote aanvraag voor veel geld. Daar komt bij dat vrouwen een andere taal spreken dan de meeste mannen. Wat ze willen bereiken met hun bedrijf, de impact, is vaak onderdeel van hun strategie; niet alleen de cijfers en winst. Bij ons moeten de cijfers wel kloppen, we lopen een normaal proces van kredietwaardigheid door. Maar wij kijken ook naar iemands persoonlijkheid en of we daar vertrouwen in hebben. Verder zijn vrouwen ook nog niet zo gewend om zelf investeerder te zijn. Wij verstrekken obligaties ter waarde van 5000 euro. Zo’n bedrag is te overzien. We werken met coaching: een geldgevend lid van de coöperatie wordt de coach van een kredietnemend lid. We delen onze kennis en kunde om onderneemsters succesvol te laten zijn, of dat nu marketing betreft of de balans tussen werk en privé. Als een dame een bloemenwinkel heeft, stimuleren we ons netwerk om bij haar te kopen. Persoonlijk contact met de investeerder werkt overigens bij iedere mkb’er goed, of die nu man of vrouw is. Dat zorgt voor een tien maal kleiner risico op faillissement.”
„We hebben de mannen nodig bij de verwezenlijking van ons doel: een positieve bijdrage te leveren aan de genderbalans. Er zijn nu drie aanvragen binnen, terwijl we bijna nog geen naamsbekendheid hebben. We zijn in overleg met banken om dames wiens aanvraag het net niet haalt bij de bank, naar ons door te sturen. Denk aan de situatie waarin de bank het iemand wel gunt om te gaan ondernemen.”
Shecredit heeft accreditatie aangevraagd bij de Rijksdienst voor Ondernemerschap, om 95% staatsgegarandeerde KKC kredieten te mogen verstrekken (€10.000,- tot €50.000,-, max 4% rente); https://www.rvo.nl/subsidie-en-financieringswijzer/kleine-kredieten-corona-garantieregeling-kkc. .

Innovaties, Nieuwe Projecten
.
VKN is, in overleg met de Rijksdienst voor Ondernemerschap (RVO), bezig de mogelijkheden te onderzoeken voor leden-kredietunies om 95% staatsgegarandeerde KKC (Kleine kredieten Corona) kredieten te mogen verstrekken (€10.000,- tot €50.000,-, max 4% rente); https://www.rvo.nl/subsidie-en-financieringswijzer/kleine-kredieten-corona-garantieregeling-kkc. Om toegang tot deze uitvoeringsregeling te kunnen verkrijgen, dienen kredietunies eerst geaccrediteerd te worden bij RVO. Wij zijn met de leden bezig deze mogelijkheden binnen de respectievelijke werkgebieden te onderzoeken. De groot aantal KKC kredieten worden door Gemeenten aangereikt, die de voorstellen vervolgens ter financiering naar de banken en Qredits doorsturen. De kredietvragende MKB onderneming dient vervolgens wel een rekening bij de bank te hebben, anders worden die aanvragen niet in behandeling genomen. Kredietunies kunnen Gemeenten ontlasten door niet alleen de kredietanalyse te doen, maar ook de financiering te verstrekken en het kredietbeheer uit te voeren. Bovendien kunnen zij in sommige gevallen de solvabiliteit te verhogen door een achtergestelde lening te verstrekken.

Ons EU “Access to Finance” project, waarbij banken en financiële instellingen hun financieringen kunnen delen met kredietunies, in gevallen waarbij sprake is van een gebrek aan eigen vermogen bij de kredietvrager (kredietunies kunnen een achtergestelde lening verstrekken) en/of een gebrek aan zekerheden (voor kredietunies is de Common Bond ook een vorm van zekerheid) wordt de komende maanden tot uitvoering gebracht, i.v.m. de verstrekking van KKC kredieten. Een groot aantal van door kredietunies verstrekte kredieten bestaat uit stapelfinancieringen met banken.

In verband hiermee is VKN ook bezig het in ons ondernemingsplan aangekondigde MKB-Co-Financieringsfonds op te starten. Dit Fonds wordt gesteund door professionele en particuliere beleggers, die dezelfde motivatie hebben als kredietunies en het common bond concept onderschrijven. De bedoeling is dat kredietunies tot 50% van ieder verstrekt krediet financiering uit dit fonds kunnen verkrijgen, pari passu rendement en risico delend. Kredietunies kunnen dan twee maal zoveel krediet verstrekken, dan wanneer alle middelen uitsluitend uit eigen kring gefinancierd dienen te worden.

Internationale Ontwikkelingen
World Council of Credit Unions more than 274 million members

FOR IMMEDIATE RELEASE
2020-06-01

World Council, ENCU, EUCUPIG Call for COVID-19 Regulatory Relief

Letters to EU officials call for specific relief measures

WASHINGTON—World Council of Credit Unions (World Council), the European Network of Credit Unions (ENCU) and the European Union Credit Union Parliamentary Interest Group (EUCUPIG) in two separate letters called for regulatory relief to allow credit unions in the European Union (EU) to play a critical role in the response to the COVID-19 pandemic. Credit unions have a history of providing critical services through disasters, emergencies and other disruptions by providing direct assistance to their members.
With proper regulatory relief, credit unions have the ability to advance financial inclusion during the pandemic. These community-based cooperatives provide services to households, small to medium enterprises (SMEs) and vulnerable groups that face a number of obstacles in accessing credit, particularly during this crisis.This call for regulatory relief came in a series of letters from World Council and the ENCU, with the ENCU letter signed by five Members of the European Parliament (MEPs):

• MEP Billy Kelleher (Co-Chair of EPCUIG – Ireland);
• MEP Paul Tang (Vice-Chair of EPCUIG – The Netherlands);
• MEP Frances Fitzgerald (Ireland);
• MEP Barry Andrews (Ireland); and
• MEP Caroline Nagtegaal (The Netherlands), zie foto.

1. Designating credit unions as “Essential” (a designation often extended to banks and other financial institutions).
2. Allowing for virtual membership meetings or board meetings (regulations often require in-person meetings).
3. Relief from accounting standards for items such as mandated payment moratoriums or mandated stops on collection activities (allows for additional lending to citizens); and
4. Allowing for favorable capital treatment to allow access to capital buffers designed to assist with a crisis (allows for additional lending to citizens).

A copy of the WOCCU letter can be viewed here and one of the ENCU letters here. 
World Council of Credit Unions is the global trade association and development platform for credit unions. World Council promotes the sustainable development of credit unions and other financial cooperatives around the world to empower people through access to high quality and affordable financial services. World Council advocates on behalf of the global credit union system before international organizations and works with national governments to improve legislation and regulation. Its technical assistance programs introduce new tools and technologies to strengthen credit unions’ financial performance and increase their outreach.