In de eerste helft van 2022 zijn 76.000 bedrijven gestopt. Een recordaantal, volgens statistiekbureau CBS en ook de laatste cijfers tonen aan dat het over heel 2022 een recordaantal gaat worden. Een deel van deze bedrijven is in de kern levensvatbaar, maar kan vanwege de coronaschulden niet rondkomen. Veel ondernemers weten niet dat een doorstart met een lagere schuldenlast in sommige gevallen ook kansrijk is.

In een interview aan het NRC beschrijft Jacqueline Zuidweg, eigenaar van Zuidweg & Partners, een bedrijf dat ondernemers met schulden helpt, de huidige groei aan aanvragen die zij binnen krijgen. Sinds de zomer merkt ze dat meer mensen bij haar aankloppen.

Ze denkt dat een derde van de 150.000 kleine bedrijven die tijdens ‘corona’ belastinguitstel en steunmaatregelen genoten, niet in staat is (terug) te betalen. De ervaring van Zuidweg, wier bedrijf sinds 1994 ruim 37.000 ondernemers bijstond, is wel dat te veel van hen onnodig stoppen:

Vaak zit hier het probleem. Er is onvoldoende bekendheid over de steun die beschikbaar is voor ondernemers. Zelfstandig ondernemers komen namelijk in aanmerking voor kosteloze schuldhulpverlening via hun gemeente.

Ondernemers komen volgens Zuidweg vooral in de problemen door onvoorziene omstandigheden, zoals nu de oorlog in Oekraïne of hoge energiekosten, of ingrijpende persoonlijke gebeurtenissen zoals ziekte, echtscheiding, een werkloze partner.

Er is vaak geen plan B. Ondernemers die persoonlijk aansprakelijk zijn, kunnen dan flink in paniek raken. Ze zien alleen nog maar de schulden en niet wat ze nog wél kunnen betalen. Ze hebben te weinig grip op de cijfers, kijken weg van de problemen en wachten te lang met hulp zoeken.

Om ondernemers in dit traject zo vroeg mogelijk te ondersteunen is Geldfit Zakelijk opgezet. Hier krijgen ondernemers via online tools, maar ook persoonlijke begeleiding, ondersteuning bij het verantwoord stoppen of juist het doorstarten van het bedrijf. Al 70.000 bedrijven hebben hier gebruik van gemaakt.

Bedrijven die een doorstart maken, krijgen nogal eens te maken met negatieve publiciteit of ongenuanceerde meningen. De aanname is vaak dat de ondernemer het bedrijf laat klappen om zelf verder te kunnen en zijn crediteuren berooid achterlaat. Ralph van Dam schrijft echter dat ondernemers veel vaker voor een doorstart zouden moeten kiezen.

Daarbij heeft een warme doorstart de voorkeur. Een koude doorstart vindt plaats na een faillissement. Een warme doorstart vindt plaats terwijl het bedrijf nog draait. Ten tijde van (grote) liquiditeitsproblemen wordt een manier gezocht om door te gaan en niet failliet te gaan. Het is daarbij dan ook wel zaak om op tijd hulp te zoeken.

Het voordeel van een warme doorstart, is dat niet de volledige waarde verdwijnt in een faillissement. Er kan een oplossing worden gezocht wat er wél kan.

Omdat de Belastingdienst heeft aangegeven om tijdelijk hun preferente positie te willen opgeven, levert het voor het kleinbedrijf extra mogelijkheden op. Heel belangrijk ook, want juist bij de fiscus zijn de schulden vaak groot. Momenteel bedraagt de totale schuld meer dan zestien miljard euro.

De Belastingdienst erkent met haar maatregel dat buitensporige omstandigheden zoals corona of de energiecrisis niets met standaard ondernemersrisico’s te maken hebben en biedt ondernemers nu de kans met een (relatief) schone lei te beginnen.

Medewerkersparticipatie is niet alleen waardevol voor verdeling van welvaart en stimulering van ondernemerschap, het is ook een belangrijk middel voor DGAs die hun pensioen aan het plannen zijn en waarbij zij het belangrijk vinden dat het bedrijf zelfstandig blijft. Zeker wanneer er geen familielid is die het bedrijf wil overnemen, is een steeds logischer stap het overdragen aan de medewerkers. In het VK is hiervoor sinds 2014 een speciale regeling om dit te stimuleren. Dit blijkt nu zeer succesvol te zijn.

Om medewerkersparticipatie te stimuleren worden in het VK EOTs (Employee Ownership Trusts) gebruikt. Dit is een relatief nieuw concept wat in 2014 in het VK is geïntroduceerd om bredere welvaartsverdeling te creëren en ook om een alternatief te bieden aan DGAs om een deel van hun bedrijf over te dragen (bijvoorbeeld richting pensioen) en om onafhankelijk te blijven.

De ondernemer moet bereid zijn om minimaal 51% van de aandelen over te dragen aan deze trust. Voordeel voor DGAs is dat er geen belasting betaald hoeft te worden over de gestegen waarde van de aandelen in het bedrijf, wanneer het aan een EOT wordt verkocht.

Voordeel voor medewerkers van deze constructie is dat ze jaarlijks tot £3,600 belastingvrije winsten mogen ontvangen uit de EOT.

Afgelopen jaar zijn er in het VK ca. 500 nieuwe EOTs opgezet. De interesse begint snel te groeien. In 2021 was dit nog 235 en in 2020 nog maar 56.

Een van de redenen van de snelle groei is ook dat in 2020 nieuwe wetgeving is ingegaan, waarmee de “capital gains” vrijstelling bij verkoop van een bedrijf is verlaagd van £10 miljoen naar £1 miljoen. Verkoop aan een EOT blijft vrijgesteld. Het is fiscaal dus aantrekkelijker om te verkopen aan medewerkers (via EOT) dan aan een externe partij.

Financiering vind vaak vanuit het bedrijf zelf plaats. Het bedrijf (of EOT) trekt een lening aan om de aankoop van de aandelen te financieren. Banken staan hier ook voor open om dit te financieren, blijkt in het VK. Hierdoor kan de DGA alvast een deel van de verkoopwaarde ontvangen.

Ee andere optie is om DGA terug te betalen in komende jaren op basis van toekomstige winsten.

Meer info: https://www.ft.com/content/27e25bf9-e1a0-445d-aa90-339eacb0c686

De burgemeester van Londen (Sadiq Khan) heeft begin deze maand in samenwerking met de Co-operatives UK and the Employee Ownership Association de “London Ownership Hub” geïntroduceerd, een organisatie die ondernemers en ondernemingen wil helpen met het verbreden van het eigenaarschap binnen het bedrijf.

Het initiatief is onderdeel van een bredere campagne van Sadiq Khan om post-covid meer waarde binnen de lokale gemeenschappen te behouden. In zijn London Manifesto beschrijft hij dat de lokale community meer moet profiteren:

Er zijn in het VK ruim 1,600 medewerkersbedrijven, waarvan 30% in Londen. Deze bedrijven zorgen voor 200.000 banen en 40 miljard aan omzet op jaarbasis.

Opvallend genoeg zijn de bedrijven ook veel stabieler. Slechts 1,7% van deze bedrijven ging failliet in 2021, waarbij dit bij “normale” bedrijven 7,5% was.

Sadiq Khan is zeer gemotiveerd om meer medewerkersbedrijven in Londen te krijgen:

Bron: Ownership Hub

Onverwacht is een eind gekomen aan de activiteiten van Funding Options in Nederland. 4 jaar geleden investeerde ING nog €5 miljoen in Funding Options om het platform naar Nederland te halen.

De nieuwe bank Tide heeft Funding Options overgenomen en direct aangekondigd de activiteiten in Nederland te stoppen.

Staatssecretaris Van Rij (Fiscaliteit en Belastingdienst) heeft de Tweede Kamer de kabinetsreactie gestuurd op de voorstellen van CNV met betrekking tot financiële werknemersparticipaties.

Helaas is het kabinet niet erg positief en wil hier beperkte stappen in zetten. Het begint al bij de inleiding:

Hier wordt duidelijk aangegeven dat het kabinet medewerkersparticipatie alleen bekijkt vanuit een financieel oogpunt en dan vooral een element van loon.

Dit is een zeer beperkte visie op medewerkersparticipatie en negeert niet alleen het compleet andere risico van medeaandeelhouderschap (onzeker of er überhaupt rendement of waardeontwikkeling is) tegenover loon (zekerheid over hoogte), maar ook de meerwaarde van medewerkersparticipatie op inspraak in het bedrijf, de hogere innovatie en lager risico op faillissement.

Ook de langere termijn effecten op brede welvaart door welvaartsverdeling en kansen voor betere ecosysteem voor ondernemerschap, door ex-medewerkers die daarna een eigen bedrijf gaan starten of financieren, worden niet meegenomen.

Heel concreet roept CNV op om belastingheffing te verschuiven naar het moment van verkoop van aandelen. Nu loopt Nederland uit de pas met andere landen, omdat belasting al betaald moet worden bij de toekenning van de opties.

Vanaf 1 januari wordt er een verbetering doorgevoerd en mag de ondernemer kiezen om belasting pas te betalen op het moment dat de opties worden verzilverd. Wanneer de aandelen echter nog niet verhandelbaar zijn, levert dit nog steeds liquiditeitsproblemen op voor medewerkers.

Het kabinet geeft aan om specifiek in het geval van scaleups en startups aanvullend onderzoek hiernaar te willen doen. De belangrijkste reden die de staatssecretaris hiervoor aangeeft zijn:

In Q1 2023 zal hier door de minister van Economische Zaken en Klimaat een reactie op worden gegeven.

Opvallend genoeg laat de staatssecretaris wel de deur open staan om verbreding van de mogelijkheden van medewerkersparticipatie te onderzoeken in samenwerking met sociale partners.

Hierbij alvast enkele voorbeelden die de staatssecretaris en sociale partners als voorbeeld kunnen gebruiken:

Op dit moment ben ik met enkele collega’s bij de Universiteit Utrecht bezig om een verdiepend onderzoek uit te voeren naar de kansen en mogelijkheden van medewerkersparticipatie in opdracht van de provincie Utrecht en de ROM Utrecht. Hier zal ik begin 2023 meer over publiceren wanneer dit gedeeld kan worden.

Kapitaal op Maat en ZIB crowdfunding zijn de 4e en 5e Nederlandse crowdfunder die nu de Europese crowdfunding vergunning hebben ontvangen. Tot nu toe zijn er in Europa 10 platformen die deze vergunning hebben ontvangen.

In Duitsland zijn er op dit moment slechts 2 platformen die een aanvraag hebben ingediend en met Bafin in overleg zijn. Nog geen enkele heeft de vergunning ontvangen.

In Frankrijk gaat het iets beter. Hier hebben nu 3 platformen de vergunning (waarvan 1 voorwaardelijk). In totaal hebben daar nu 28 platformen een aanvraag ingediend.

In andere Europese landen beginnen de aanvragen en toekenning nu ook langzaam op gang te komen. Alleen in Roemenië, Spanje, Letland en België zijn er andere platformen geaccrediteerd.

Op dinsdag 20 december 2022 geef ik een lezing over de veranderende mkb financieringsmarkt in de sociëteit De Industrieele Groote Club in Amsterdam op de netwerkbijeenkomst van Hogiaf.

HOGIAF is de grootste landelijke cross-culturele, multi-sectorale ondernemersvereniging, heeft vele samenwerkingsverbanden en is lid van MKB-Nederland.

In het kader van verbinding en bevorderen van cross-culturaliteit organiseert Hogiaf ieder jaar grote netwerkbijeenkomsten, waar zij externe sprekers voor uitnodigen. Aan deze bijeenkomst kunnen ongeveer 150 genodigden deelnemen: Hogiaf leden, goede externe relaties, Tweede Kamerlede en ondernemers uit andere relevante netwerken.

Ik heb al eerder beargumenteerd dat de Nederlandse mkb financieringsmarkt niet even toegankelijk is voor iedereen. Hierdoor missen we als samenleving veel ondernemende potentie door ondernemers die niet verder kunnen innoveren of groeien. Een belangrijke uitdaging is het verbinden van de ecosystemen van ondernemers en financiers.

Ik ga op 20 december graag het gesprek aan met de zaal en de aanwezigen of zij deze uitdagingen herkennen en welke mogelijkheden zij zien om deze netwerken dichter bij elkaar te brengen.

Aanmelden kan hier: “HOGIAF – Netwerkbijeenkomst Uitdagingen en mogelijkheden voor MKB-ondernemers bij Financieringen”

Op 23 januari organiseren we vanuit het Europese ENTRANCE project een webinar over alternatieve financieringsmogelijkheden voor steden en startups met innovatieve transport oplossingen. Zelf zal ik daar en presentatie geven over de mogelijkheden en daarnaast zullen enkele investeerders en succesvolle ondernemers hun ervaringen delen.

Deelnemers aan het webinar worden ook uitgenodigd om gebruik te maken van op maat ondersteuning. Hiervoor heeft de Europese Commissie een beperkt budget aan consultancy uren beschikbaar gesteld.

Meer informatie en registreren: Proven alternative financing options for solution providers and buyers of first-of-a-kind sustainable transport solutions

The professional, European, fun & green crowdfunding event!Which brings together almost 800 financing players, institutions, regulators, journalists… during the day

Op dinsdag 14 februari wordt in Parijs het grootste Europese crowdfunding event georganiseerd. Met 800 financiers, ondernemers, toezichthouders en journalisten, wordt het een erg interessant event.

Ik ga er zelf ook heen en zal er ook spreken. Het lijkt mij leuk als er een grote Nederlandse delegatie naar toe gaat. Als er voldoende interesse is, dan kunnen we gezamenlijk reizen of in ieder geval de avond er voor een Hollandse borrel organiseren.

Registreren kan hier direct op de website van de Franse crowdfunding branchevereniging: Registratie The Place To Crowd (met de code “TPTC23CH”) krijg je 30% korting.

Na 6 edities in Utrecht, hebben we besloten om komend jaar de bijeenkomst op een andere locatie te organiseren. Op 1&2 juni zal de jaarlijkse bijeenkomst plaatsvinden in Gdanks in Polen.

De call-for-papers voor onderzoekers staat nu open: https://www.uu.nl/en/news/call-for-papers-international-conference-on-alternative-finance-research-2023